d. Pravni status Distrikta

Pravni položaj Distrikta ne može se razumjeti bez smještanja Bosne i Hercegovine u okvir međunarodnog prava. Da se Bosna i Hercegovina, kao država i pravni subjekt, teško može razmatrati u državnoteoretskom, međunarodnopravnom i državnopravnom smislu od ranije je jasno. U nauci ne postoji (još uvijek) jasno izdiferencirano mišljenje o tome.³⁵⁹³ Upitno je da li je Bosna i Hercegovina savezna država ili konfederacija, ili da li Bosna i Hercegovina može biti tretirana kao suverena ili država pod protektoratom međunarodne zajednice. Prema jednom mišljenju, Bosna i Hercegovina nije suverena država, nego konfederacija dviju suverenih država, Federacije Bosne i Hercegovine i Republike Srpske.³⁵⁹⁴ Ovakvom mišljenju suprotstavlja se činjenica da se u 6. alineji Preambule Ustava BiH i članu III/2.a) Ustava BiH govori o suverenosti. Uostalom, cijela država se ne naziva „savezna država“, već samo „država“. Same Federacija Bosne i Hercegovine i Republika Srpska se ne nazivaju „državama“ ili „zemljama“, kao što je to uobičajen slučaj u saveznom državnom pravu, nego su označene kao poddržavni entiteti (Sub-State-Entities).³⁵⁹⁵ Zbog toga, prema drugom mišljenju, Bosna i Hercegovina jeste, u svakom slučaju, određena quasi ili de facto savezna država.³⁵⁹⁶ Relativno jasna podjela nadležnosti između Bosne i Hercegovine i entitetâ, sa pretpostavkom postojanja nadležnosti entiteta,³⁵⁹⁷ u suštini, tipični su elementi saveznog uređenja.

Većina naučnika Bosnu i Hercegovinu vidi kao suverenu državu, a ne kao protektorat,³⁵⁹⁸ i to ne samo zbog napomene u Ustavu BiH koji čini Aneks 4. DMS već i zbog toga što je Država ravnopravna članica UN i što je 2002. godine pristupila Vijeću Evrope.³⁵⁹⁹ Takođe, i član III Ustava BiH nabraja niz zadataka (vanjska politika, monetarna politika, politika migracija itd.) koji, u suštini, pripadaju svakoj suverenoj državi. Pa ipak, često se zastupa i mišljenje³⁶⁰⁰ da je Bosna i Hercegovina protektorat. Međutim, za razliku od uobičajenih protektorata, Bosna i Hercegovina nije pod okriljem UN, nego međunarodne zajednice ili zajednice međunarodnih organizacija, koja je oformljena na osnovu Dejtonskog mirovnog sporazuma iz 1995. godine kao Vijeće za implementaciju mira. Konačno, Bosna i Hercegovina nije tipičan protektorat, koji podrazumijeva unutrašnju autonomiju, a vanjsku zavisnost.

U svakom slučaju, Država je znatno funkcionalno ograničena u unutrašnjom i vanjskopolitičkom smislu. Zbog toga, Bosna i Hercegovina se može označiti kao poluprotektorat ili – pravnim passepartoutom – kao „država sui generis“.³⁶⁰¹

Slični odnosi važe i za Distrikt Brčko. Na osnovu tačke 9. Konačne odluke,³⁶⁰² Distrikt Brčko je pod ekskluzivnim suverenitetom države Bosne i Hercegovine.

Kao određena upravna cjelina Federacije Bosne i Hercegovine i Republike Srpske, on je teritorija nezavisna u odnosu na oba entiteta, u smislu da su sva ovlaštenja prenesena na sâm Distrikt (tačka 10. Konačne odluke). Prema tački 11. Konačne odluke, Brčko predstavlja „kondominijum“ oba entiteta. Kako teritorija Federacije Bosne i Hercegovine, tako i teritorija Republike Srpske obuhvata cijeli Distrikt.³⁶⁰³ U tom slučaju, teritorija je podijeljena tako da odgovara onome što pripada i jednom i drugom entitetu: 51% Federaciji Bosne i Hercegovine, 49% Republici Srpskoj. Doduše, pojam „kondominijum“ – sa specijalnom legitimacionom strukturom – vodi ka zabludi,³⁶⁰⁴ jer oba entiteta nemaju mogućnost da utiču na Distrikt. Nosioci nadležnosti su isključivo supervizor i gradska uprava. Distrikt se nalazi pod ekskluzivnim suverenitetom države Bosne i Hercegovine. Zbog toga, on predstavlja de facto ravnopravan treći entitet, osim Federacije Bosne i Hercegovine i Republike Srpske, naravno, koji je ograničen tako da na državnom centralnom nivou vlasti nema pravo glasa. Takođe, i ovdje ostaje samo nužno rješenje „status sui generis“.