H. Međunarodni sporazumi (član II/7)

Bosna i Hercegovina će ostati ili postati strana ugovornica međunarodnih sporazuma pobrojanih u Aneksu I ovog ustava.

Pri izboru međunarodnopravnih instrumenata za zaštitu ljudskih prava i sloboda zakonodavac je, očito, namjeravao da, s jedne strane, obuhvati što je moguće širi spektar djelovanja, a, s druge strane, da se orijentiše i rukovodi specifičnim okolnostima koje su vladale u Bosni i Hercegovini. Ustavotvorac je htio da pojedincima i grupama stavi na raspolaganje prava i slobode iz međunarodnopravnih instrumenata, nezavisno od, eventualne, domaće procedure kojom se oni uvode u pravni sistem ili od njihovog važenja u domaćem pravnom sistemu.²⁴⁹³ Prema tome, bilo je neophodno da se iz velikog broja instrumenata UN, Međunarodnog komiteta Crvenog krsta, Vijeća Evrope i OSCE-a izbaci tzv. soft law, jer važenje prava i sloboda koji su sadržani u ovim instrumentima ima smisla samo ako se radi o pravno obavezujućim odredbama međunarodnog ugovornog prava. One, naime, pojedincu obezbjeđuju subjektivnopravnu poziciju, tj. pravo koje on može, po potrebi, zahtijevati u zakonskom postupku pred nadležnim državnim organima (tzv. normativnost ljudskih prava).

Činjenica je da Bosna i Hercegovina ima obavezu poštivanja međunarodnopravnih instrumenata za zaštitu ljudskih prava i sloboda iz Aneksa I uz Ustav BiH. Međutim, osim ove obaveze, Bosna i Hercegovina je obavezna da, po osnovu člana II/7. Ustava BiH, ostane ili postane strana ugovornica tih instrumenata. Ova obaveza se može objasniti nastojanjem ustavotvorca da se Bosna i Hercegovina, osim na domaćem planu u okviru ustavnopravne obaveze poštivanja standarda ovih instrumenata, po osnovu čl. 26. i 27. Bečke konvencije o pravu međunarodnih ugovora, obaveže i na međunarodnom planu prema drugim stranama potpisnicama. To važi i za obavezu javne vlasti, na osnovu člana I/8. Ustava BIH, da sarađuje i obezbijedi neograničen pristup svim međunarodnim posmatračkim mehanizmima ljudskih prava koji se uspostave za BiH; nadzornim tijelima koja se uspostave bilo kojim međunarodnim sporazumom navedenim u Aneksu I uz Ustav BiH; Međunarodnom krivičnom sudu za bivšu Jugoslaviju; i bilo kojoj drugoj organizaciji koju je ovlastilo Vijeće sigurnosti UN a čiji se mandat tiče ljudskih prava ili humanitarnog prava. Ljudska prava i slobode koji su obuhvaćeni EKLJP i međunarodnopravnim instrumentima iz Aneksa I uz Ustav BiH mogu se, u principu, podijeliti u četiri kategorije: broj AP 2253/05, prema kojoj niti jedan navedeni subjekt, tj. organ, iz člana II/6. Ustava BiH nema pravo da bude „apelant“ u smislu člana VI/3.b) Ustava BiH.

■ opšta ljudska prava i slobode, posebno građanska i politička prava;

■ grupna prava, posebno prava nacionalnih manjina;

■ ekonomska, socijalna i kulturna prava i

■ prava u vezi sa državljanstvom i nacionalnošću.

Aneks I uz Ustav BiH sadrži ukupno 15 međunarodnopravnih instrumenata. Bosna i Hercegovina, na osnovu izjave o sukcesiji iz 1993. godine, preuzela je članstvo u gotovo svim ovim mehanizmima. RBiH je 15.12.1993. godine u „Službenom glasniku RBiH“²⁴⁹⁴ objavila pregled svih multilateralnih međunarodnih ugovora koji Bosnu i Hercegovinu, nakon notifikacije prema članu 1. prvi dio, stav 4. tačka 4. Uredbe sa zakonskom snagom o preuzimanju i primjenjivanju saveznih zakona koji se primjenjuju u Bosni i Hercegovini kao republički zakoni,²⁴⁹⁵ pravno obavezuju. Prema ovom pregledu, znači, 15.12.1993. godine, Bosnu i Hercegovinu su obavezivali sljedeći međunarodnopravni instrumenti iz Aneksa I uz Ustav BiH:²⁴⁹⁶

1. Konvencija o sprečavanju i kažnjavanju zločina genocida (1948);

2. Ženevske konvencije I-IV o zaštiti žrtava rata (1949) i Dopunski protokoli I-II (1977);

3. Konvencija koja se odnosi na status izbjeglica (1951) i Protokol (1966);

4. Konvencija o državljanstvu udatih žena (1957);

5. Konvencija o smanjenju broja lica bez državljanstva (1961);

6. Međunarodna konvencija o uklanjanju svih oblika rasne diskriminacije (1965);

7. Međunarodni pakt o građanskim i političkim pravima (1966) i Opcioni protokoli (1966. i 1989);

8. Međunarodni pakt o ekonomskim, socijalnim i kulturnim pravima (1966);

9. Konvencija o uklanjanju svih oblika diskriminacije u odnosu na žene (1979);

10. Konvencija protiv mučenja i drugih surovih, nehumanih ili ponižavajućih tretmana ili kažnjavanja (1987) i

11. Konvencija o pravima djeteta (1989).

Kad je riječ o preostalim mehanizmima, Međunarodna konvencija o zaštiti prava svih radnika-migranata i članova njihovih porodica (1990) je ratifikovana 13.12.1996. godine. Okvirna konvencija za zaštitu nacionalnih manjina (1994) je ratifikovana 24.2.2000. godine. Evropska konvencija o sprečavanju mučenja, nehumanog ili ponižavajućeg tretmana ili kažnjavanja (1987) je ratifikovana 12.7.2002. godine. Evropska povelja za regionalne jezike i jezike manjina (1992) je potpisana 2006. godine, ali do današnjeg datuma²⁴⁹⁷ nije ratifikovana. EKLJP, koja se ne nalazi na listi od 15 međunarodnopravnih instrumenata iz Aneksa I uz Ustav BiH, iako zauzima posebnu ustavnopravnu poziciju (član II/2. Ustava BiH), ratifikovana je 12.7.2002. godine.²⁴⁹⁸

Konsekventno, izuzimajući Evropsku povelju za regionalne jezike i jezike manjina (1992), možemo zaključiti da je Bosna i Hercegovina ispunila ustavnopravnu obavezu iz člana II/7. Ustava BiH da „osta[ne] ili posta[ne] strana ugovornica međunarodnih sporazuma pobrojanih u Aneksu I ovog ustava“.