1. Uslov “entitetskog glasanja”

Uslov tzv. entitetskog glasanja u članu IV/3.d) Ustava BiH utvrđuje proceduru u tri koraka. U prvom krugu glasanja o donošenju bilo koje odluke delegati i članovi oba doma će uložiti najveće napore „kako bi većina uključivala najmanje jednu trećinu glasova delegata ili članova sa teritorije svakog entiteta“.²⁷⁴⁵ Jezičko značenje ove rečenice je predmet kontroverzi još od 1996. godine. Neki su tumačili odredbu člana IV/3.d) Ustava BiH na način da donošenje odluke zahtijeva podršku jedne trećine svih članova iz oba entiteta. Drugi su je tumačili na način da donošenje odluke zahtijeva podršku najmanje jedne trećine članova iz oba entiteta, ali koji su prisutni i koji glasaju o određenoj odluci. Jasan jezik Ustava („jednu trećinu glasova delegata ili članova”) indicira da je uslov entitetskog glasanja baziran na podršci onih delegata ili članova koji su prisutni i koji glasaju. Ipak, oba doma Parlamentarne skupštine BiH tumačila su ovaj uslov na način da on zahtijeva podršku jedne trećine svih članova ili delegata koji su izabrani iz entitetâ. Pravilno tumačenje uslova entitetskog glasanja ima značajan uticaj na funkcionisanje Parlamentarne skupštine BiH. Naime, uslov entitetskog glasanja u smislu zahtijevanja podrške jedne trećine svih članova ili delegata koji su izabrani iz entitetâ znatno otežava usvajanje legislative. Činjenica je da je time omogućeno da delegati ili članovi koji su izabrani iz jednog entiteta blokiraju usvajanje legislative već na prvom koraku zakonodavnog procesa tako što neće prisustvovati sjednici ovog organa.

Ako uslov entitetskog glasanja nije ispunjen već na prvom koraku, onda je, u drugom koraku, zadatak predsjedavajućeg i njegovih zamjenika da, radeći kao komisija, nastoje da u roku od tri dana od glasanja postignu saglasnost. Ukoliko ta nastojanja komisije ne uspiju u datom roku, treći korak u proceduri predstavlja ponovno glasanje o odluci. Odluka će se donijeti većinom glasova onih koji su prisutni i koji glasaju „pod uslovom da glasovi protiv odluke ne uključuju dvije trećine, ili više, delegata ili članova izabranih iz svakog entiteta“.²⁷⁴⁶ U ovom drugom krugu glasanja procedura je sasvim jasna. Samo davanje glasa protiv odluke može spriječiti usvajanje legislative. Entitetski veto mogu koristiti samo dvije trećine svih delegata ili članova biranih iz jednog entiteta, a ne onih koji su prisutni ili koji glasaju, kao što je slučaj u prvom krugu glasanja.

Uzimajući u obzir jezičko značenje Ustava BiH, uslov entitetskog glasanja treba da se promijeni nakon neuspjeha komisije da obezbijedi jednu trećinu glasova iz svakog entiteta. U drugom krugu glasanja pažnja se pomjera sa procenta glasova iz entitetâ „za“ odluku na procenat glasova entitetâ „protiv“ odluke. To preusmjeravanje pažnje sa brojanja pozitivnih glasova za odluku na brojanje negativnih glasova znači da nedostatak entitetske podrške određenoj odluci državnog zakonodavca može spriječiti usvajanje te odluke u prvom krugu glasanja. Međutim, nedostatak te iste entitetske podrške ne mora spriječiti konačno usvajanje odluke ako oponenti ne uspiju da obezbijede dvije trećine entitetskih glasova „protiv“ odluke.

Moramo priznati da su odredbe o „entitetskom glasanju“, mada su bile zamišljene tako da štite interese entitetâ u Parlamentarnoj skupštini BiH, uveliko postale sredstvo zaštite srpskih interesa, koji su često izjednačeni sa interesima RS.²⁷⁴⁷ Delegacija RS u Predstavničkom domu Parlamentarne skupštine BiH trenutno se sastoji od 12 Srba i 2 Bošnjaka. Istraživanje ove materije pokazalo je da je entitetsko glasanje uvijek slijedilo nacionalno glasanje.²⁷⁴⁸ Entitetsko glasanje je suštinski postalo drugo sredstvo delegata Srba iz RS da brane svoj „vitalni nacionalni interes“, ali bez odgovarajućih sredstava kontrole te zaštite koja se mogu naći u članu IV/3.e) i f) Ustava BiH.

Uslov entitetskog glasanja se primjenjuje u oba doma Parlamentarne skupštine BiH. Ipak, najčešće se koristi u Predstavničkom domu.²⁷⁴⁹ Mali broj delegata, izjednačen broj predstavnika konstitutivnih naroda, uslovi o postojanju kvoruma i odredbe o zaštiti vitalnog nacionalnog interesa koje se primjenjuju u Domu naroda učinili su da uslov entitetskog glasanja bude manje važan faktor u Domu naroda.