(a) Penzije JNA

Prijave nekadašnjih vojnih lica JNA podnesene Domu za ljudska prava, koja nakon izbijanja rata u BiH nisu prešla u profesionalnu službu u Armiji RBiH ili Vojsci FBiH, manje se tiču problematike procesa povratka, a više posljedica raspada bivše Jugoslavije i sporova o sukcesiji obaveza tadašnjih saveznih ustanova javnopravnog karaktera. Podnosioci prijava su se žalili Domu za ljudska prava zbog visine vojne penzije, posebno uzimajući u obzir penzije koje su u BiH dobivale njihove kolege koje su za vrijeme rata bile u Armiji RBiH ili Vojsci FBiH.²⁴³⁷ U predmetnim slučajevima Dom za ljudska prava je došao do krajnjih granica svoje teritorijalne nadležnosti. Naime, problem ovih ljudi je bilo nepostojanje jednog regionalnog sporazuma. Taj sporazum trebalo je da reguliše pitanje podjele obaveza iz ovog dijela socijalne zaštite (konkretno penzija), koje su nastale u tadašnjoj saveznoj državi i na centralnom nivou vlasti, a koje su raspadom bivše Jugoslavije nestale, te čije se rješenje dugo vremena iščekivalo potpisivanjem jednog međunarodnog sporazuma.²⁴³⁸

U predmetnim slučajevima Dom za ljudska prava nije mogao naći povrede imovinskih prava podnosilaca prijava, niti povredu principa zabrane diskriminacije u vezi sa ovim pravom. Doduše, podnosioci prijava su do aprila 1992. godine ostvarivali pravo na penziju kod Zavoda za socijalno osiguranje vojnih osiguranika u Beogradu. Međutim, to pravo nisu mogli ostvariti kod Penziono-invalidskog fonda BiH. U septembru 1992. godine RBiH je donijela uredbu sa zakonskom snagom prema kojoj će penzioneri JNA primati 50% od iznosa svoje prijašnje penzije. Ova uredba je potvrđena kao zakon Republike Bosne i Hercegovine u junu 1994. godine, te članom 139. Zakona o penzijskom i invalidskom osiguranju FBiH koji je 31.7.1998. godine stupio na snagu. Dom je utvrdio da činjenica da ovi penzioneri, zbog humanitarnih razloga, ipak, primaju određeni dio penzije, bez obzira na to što on iznosi samo 50% od iznosa prijašnje penzije, ne predstavlja opravdan zahtjev a, samim tim, ni miješanje u njihovo pravo na imovinu. Takođe, postoje opravdani razlozi za tvrdnju da ovakvo postupanje nije diskriminišuće, bez obzira na to što podnosioci prijava primaju znatno niže penzije od svojih kolega koje su služile u Armiji RBiH ili Vojsci FBiH i koje su time direktno stekle pravo da ostvare pravo na penziju kod Penziono-invalidskog fonda BiH.²⁴³⁹

U junu 2001. godine države sljednice bivše Jugoslavije zaključile su Sporazum o pitanjima sukcesije između država sljednica bivše SFRJ u kojem su, između ostalog, regulisale i pitanje isplate socijalnih davanja u tzv. prekograničnim slučajevima. Bosna i Hercegovina je ratifikovala Sporazum krajem 2001. godine. Podnosilac prijave u predmetu Bavčić et al. tvrdio je da se pravna situacija promijenila, te da, zbog toga, ima pravo na ostvarenje pune penzije, bez obzira na to što nije služio u Armiji RBiH ili Vojsci FBiH, tj. bez obzira na mjesto prebivališta. Dom za ljudska prava je prihvatio stav podnosioca prijave da je država preuzela obaveze iz Sporazuma. Time je penzioni zahtjev podnosioca prijave protiv penzionog fonda JNA zamijenjen zahtjevom protiv Bosne i Hercegovine. Međutim, u vrijeme odlučivanja o njegovoj prijavi Sporazum nije stupio na snagu zbog činjenice da ga Republika Hrvatska još uvijek nije ratifikovala. Osim toga, tamo gdje je moguće, međunarodnopravne obaveze iz Sporazuma morale su se „transformisati“ u obaveze po osnovu domaćeg prava.²⁴⁴⁰