(e) Entitetska simbolika – neprijatelj procesa povratka

Nakon donošenja odluke Ustavnog suda BiH o vraćanju imena gradova napravljen je put za daljnje pobijanje etnokratski instrumentalizovanih državnih simbola na entitetskom nivou.

Dva mjeseca nakon donošenja odluke u predmetu broj U 44/01, u aprilu 2004. godine, Sulejman Tihić, predsjedavajući Predsjedništva Bosne i Hercegovine u vrijeme podnošenja zahtjeva, podnio je zahtjev za utvrđivanje ustavnosti zastave i grba oba entiteta, kao i himne Republike Srpske²³³⁶ sa obrazloženjem da ovi entitetski simboli predstavljaju rasnu diskriminaciju u odnosu na pripadnike etničkih grupa koje nisu predstavljene pobijanom simbolikom.²³³⁷

Osnovu za svoj zahtjev podnosilac je našao u činjenici da zastava i grb FBiH, prema čl. 1. i 2. Zakona o grbu i zastavi Federacije Bosne i Hercegovine, zlatni ljiljan i crveno-bijela šahovnica, predstavljaju tradicionalnu simboliku Bošnjaka, tj. Hrvata, pri čemu ne postoji apsolutno ništa sa čime bi se i srpski narod mogao identifikovati.

S druge strane entitetske linije, na osnovu čl. 1. i 2. Ustavnog zakona o zastavi, grbu i himni Republike Srpske, grb i zastava sadržavali su simboliku i boje isključivo srpskog naroda. Prema članu 3. Ustavnog zakona o zastavi, grbu i himni Republike Srpske, propisano je da je himna Republike Srpske „Bože pravde“, koja potiče iz 1872. godine i čiji tekst veliča srpski narod i upućuje molbu Bogu da „složi srpsku braću, spasi srpskog kralja, srpski rod“.²³³⁸ Čak je i Narodna skupština Republike Srpske navela da, „ako se gleda čisti tekst himne, mora se priznati da se čini da ona ima rasistički i diskriminatoran karakter”. Ali, taj tekst, prema njihovom mišljenju, može se ispravno shvatiti samo kao istorijski i zastarjeli dokument, kao nasljeđe prošlosti. Danas ne postoje ni „srpska kruna“, niti „srpski rod“. Ovaj tekst se ne treba shvatiti kao politički proglas za veličanje samo srpskog naroda, isključujući pri tome sve ostale konstitutivne narode, već „kao transcendentalna imaginacija udaljena od stvarnog sadržaja“.²³³⁹ Podnosilac zahtjeva je smatrao da je i član 3. Zakona o upotrebi zastave, grba i himne rasno diskriminišući, prema kojem se „[z]astava, grb i himna Republike Srpske upotrebljavaju […] u skladu sa odredbama ovog zakona, javnim poretkom i moralnim normama srpskog naroda […]“. Taj član, kao i sâm član 2. istog zakona suprotni su članu I/1. Ustava BiH (kontinuitet BiH, kao međunarodnopravnog subjekta) i članu I/3. Ustava BiH (državna forma). Prema tome, ove odredbe „predstavljanju državnost Republike Srpske”.

Ustavni sud BiH je udovoljio zahtjevu podnosioca. Uzimajući u obzir poseban politički i vremenski kontekst u kojem su izglasane pobijane odredbe u oba entiteta, sporna entitetska simbolika krši princip konstitutivnosti naroda koji nisu zastupljeni simbolikom, diskriminiše te narode i ne poštuje obavezu države

„da se ne počini nikakvo djelo rasne diskriminacije“, odnosno „preduzmu efikasne mjere radi ponovnog razmatranja nacionalne i lokalne vladine politike i izmjene, ukidanja ili poništenja svakog zakona i svakog propisa koji ima svrhu da uvede rasnu diskriminaciju ili da je ovjekovječi tamo gdje ona postoji“, što je propisano čl. 1. stav 1. i stav 2.a) i c) Međunarodne konvencije o ukidanju svih oblika rasne diskriminacije iz Aneksa I uz Ustav Bosne i Hercegovine.²³⁴⁰ Legitimno pravo Bošnjaka i Hrvata u FBiH, a Srba u RS, jeste da zakonskim putem očuvaju svoju tradiciju, kulturu i identitet. Međutim, jednako pravo se mora dati srpskom narodu u FBiH, odnosno bošnjačkom i hrvatskom narodu u RS, kao i ostalim građanima BiH. Nije ni racionalno ni opravdano da bilo koji od konstitutivnih naroda ima privilegovani položaj u očuvanju tradicije, kulture i identiteta, imajući u vidu činjenicu da sva tri konstitutivna naroda i ostali građani BiH svoja prava i obaveze ostvaruju na jednak način, kako je to predviđeno Ustavom BiH i ustavima entitetâ. Takođe je izuzetno važna činjenica da su identitet konstitutivnih naroda, kao i obrazovanje, vjeroispovijest, jezik, njegovanje kulture, tradicije i kulturno nasljeđe u ustavima FBiH i RS definisani kao vitalni nacionalni interesi konstitutivnih naroda.²³⁴¹