(d) Mehanizmi za implementaciju

Generalno gledajući, odredbe globalnih sporazuma o zabrani diskriminacije provode se putem komitetâ koji su sastavljeni od nezavisnih eksperata, a koji, opet, kritički ocjenjuju periodične izvještaje dostavljene od država članica, iznose primjedbe na njih, te izdaju opšte obaveze i preporuke koje se primjenjuju na te države članice. Ove primjedbe, obaveze i preporuke konstituišu jedan autoritativni vodič za ispunjavanje zahtjeva iz relevantnih odredaba sporazuma.

Ipak, kada je riječ o globalnim sporazumima,²¹⁸⁵ postoji mogućnost ispitivanja dopisa koje dostavljaju pojedinci ili druge države, tvrdeći da se ne postupa u skladu za relevantnim zabranama. Prema tom osnovu, mogu se dati preporuke ili usvojiti stav za takve slučajeve, kao i osnovati jednostepena komisija za istragu,²¹⁸⁶ ukoliko se tvrdi da postoji sistemsko i ozbiljno kršenje obaveza, a s kojim se odgovorna država uporno ne želi suočiti. To može ultimativno voditi ka tome da taj slučaj bude razmatran na konferenciji Međunarodne organizacije rada ili pred Međunarodnim sudom pravde. Iako je teoretski predviđena, posljednja navedena mogućnost nije se još desila kada je u pitanju zabrana diskriminacije.

Odredba o rješavanju sporova o tumačenju i primjeni relevantne zabrane koji se mogu pokrenuti pred Međunarodnim sudom pravde postoji samo u nekoliko slučajeva.²¹⁸⁷ Međutim, države članice nisu uvijek prihvatale odredbe o institucionalnoj zaštiti, te, ustvari, nisu uvijek koristile ovaj mehanizam kada je u pitanju bilo koja zabrana diskriminacije.

U jednom slučaju postoji teoretska opcija korištenja komisije za pomirenje (conciliation and good offices commission) s ciljem razrješavanja sporova o tumačenju i primjeni zabrane.²¹⁸⁸ Međutim, ovo tijelo nikada nije pozvano da iskoristi svoju funkciju, tj. ovlaštenja.

Monitoring obaveza koje proizlaze iz sporazuma Vijeća Evrope, a koje se odnose na diskriminaciju, takođe se vrši prvenstveno putem Komiteta eksperata, čije preporuke Komitet ministara, kao političko tijelo, može podržati.²¹⁸⁹

U slučaju jednog sporazuma²¹⁹⁰ navodna žrtva povrede zabrane diskriminacije ili sama država može podnijeti aplikaciju ESLJP, čije su presude pravno konačne i obavezujuće i čije provođenje nadgleda Komitet ministara. U slučaju druga dva instrumenta²¹⁹¹ postoji opcija da se dozvoli kolektivna žalba u vezi sa nepoštivanjem zabrane.²¹⁹² Rezultat takve žalbe mogu biti preporuke Komiteta eksperata, a koje usvaja Komitet ministara.

Za jedan drugi sporazum predviđena je odredba o rješavanju sporova u vezi sa tumačenjem i primjenom sporazuma putem pregovora ili bilo kojeg drugog mirnog rješenja kojeg izaberu oštećene države članice sporazuma, uključujući dostavljanje predmeta spora Komitetu eksperata, arbitražnom sudu čije će odluke biti obavezujuće za stranke u sporu, ili Evropskom sudu pravde.²¹⁹³

Provođenje zabrane rasne diskriminacije u državama članicama Vijeća Evrope je unaprijeđeno radom Evropske komisije protiv rasizma i netolerancije (European Commission against Racism and Intolerance – ECRI). Ova komisija predstavlja nezavisno tijelo za monitoring ljudskih prava, koju je osnovao Komitet ministara. Njen zadatak uključuje izvještavanje o stanju u vezi sa rasizmom i netolerancijom u državama članicama. Takođe, ona preduzima radnje s ciljem provođenja tih izvještaja. Osim toga, Komisija usvaja tzv. preporuke u pogledu opšte politike (General Policy Recommendations), koje sadrže suštinu onoga što čini opšte obaveze za sprečavanje i borbu protiv rasizma i netolerancije.

Predviđeno je da se antidiskriminaciono pravo EU provodi putem nacionalnih provedbenih mjera. Međutim, različite odredbe u pravu EU mogu se direktno odnositi na domaće sudove, koji, opet, mogu tražiti odluku od Evropskog suda pravde u pogledu obima posebnih obaveza zaštite od diskriminacije u okviru specifičnog slučaja. Nepoštivanje prava EU može voditi ka pokretanju postupaka pred Evropskim sudom pravde. Postupke pokreće Evropska komisija protiv odgovorne države.