(g) Konstitutivnost i “vitalni nacionalni interes”

Ustav daje pravo konstitutivnim narodima na dva mjesta da se u procesima političkog odlučivanja i donošenja zakona pozivaju na tzv. vitalni nacionalni interes (u originalu: vital national interest), a time i da pokrenu posebne postupke za rješavanje sporova. Tako, prema članu IV/3.e) Ustava BiH, većina delegata bilo koje etničke grupe u Domu naroda može zaustaviti donošenje zakona u Parlamentarnoj skupštini ako proglasi da navedeni zakon krši njihov vitalni nacionalni interes. Takva pat-pozicija, ukoliko je to moguće, treba da bude razriješena uz učestvovanje Doma naroda, eventualno uz angažman tzv. Zajedničke komisije, a u konačnici i uz angažman Ustavnog suda BiH. Isto tako, prema članu V/2.d), jedan član Predsjedništva može osporavati neku odluku ovog kolektivnog organa ako smatra da ta odluka krši „vitalni interes entiteta za teritoriju sa koje je izabran“.²³⁶ Odluka se, onda, podnosi Skupštini Republike Srpske, odnosno bošnjačkim ili hrvatskim delegatima Doma naroda Federacije na ispitivanje. Potvrda dvotrećinske većine u svakom od ovih gremija može da učini nedjelotvornom osporavanu odluku.

Ustav BiH ne sadrži katalog vitalnih nacionalnih interesa ili definiciju samog pojma. Ipak, Ustavni sud BiH ne posmatra vitalni nacionalni interes konstitutivnih naroda kao pojam bez sadržine, već smatra da on štiti određene principe bez kojih društvo „sa ustavno zaštićenim razlikama“ ne može „efektivno funkcionisati“.

Za odgovor na pitanje u čemu bi se sastojao vitalni nacionalni interes jednog naroda orijentir je neposredno ideja o njegovoj „konstitutivnosti“.²³⁷