6. Suverenitet, teritorijalni integritet i politička nezavisnost (6. alineja)

„Opredijeljeni za suverenitet, teritorijalni integritet i političku nezavisnost Bosne i Hercegovine u skladu sa međunarodnim pravom“

Obaveza poštivanja suvereniteta, teritorijalnog integriteta i političke nezavisnosti Bosne i Hercegovine u skladu sa međunarodnim pravom znači i odbijanje mogućih separatističkih tendencija (ili njihovog nastavka) makar i po cijenu dugogodišnjeg političkog i ekonomskog zastoja na nivou države BiH.

Prema članu I/1, prva rečenica Ustava BiH, Bosna i Hercegovina sa aspekta međunarodnog prava nije novonastali pravni subjekt, već je kao država sljednica međunarodnopravnog subjekta Republike Bosne i Hercegovine unutar njenih granica koje su u momentu donošenja Ustava bile međunarodno priznate.¹⁷⁰ Država je, stoga, ostala članica Ujedinjenih nacija i mogla je zadržati članstvo u organizacijama u sistemu UN ili drugim međunarodnim organizacijama, ili podnijeti zahtjev za primanje u njihovo članstvo (član I/1. druga rečenica). Bosna i Hercegovina je ista ona država koja je, prvobitno kao Republika Bosna i Hercegovina i kao jedna od pet država kao što su Slovenija, Hrvatska, bivša Savezna Republika Jugoslavija¹⁷¹ i bivša Jugoslovenska Republika Makedonija, nastala dismembracijom Jugoslavije. Ujedinjene nacije su je priznale 22.5.1992. godine i kao samostalnu državu. Prije toga, 1.3.1992. godine, većina građana Bosne i Hercegovine se izjasnila na referendumu za nezavisnost, samostalnost i suverenitet države. Bosna i Hercegovina je, ipak, izgubila oznaku „republika“, te dobila novu unutrašnju strukturu uz podjelu na tzv. entitete, koji se zovu Federacija Bosne i Hercegovine i Republika Srpska (član I/1, 1. rečenica, u vezi sa članom I/3. Ustava BiH).

Republika Hrvatska i (tadašnja) Savezna Republika Jugoslavija eksplicitno su se obavezale, u članu I Opšteg okvirnog sporazuma za mir u Bosni i Hercegovini, na poštivanje suvereniteta, teritorijalnog integriteta i političke nezavisnosti – pored drugih obaveza međudržavne prirode kao što su njegovanje odnosa sa Bosnom i Hercegovinom u skladu sa principima iz Povelje UN i dekaloga iz Helsinškog akta iz 1975. godine.¹⁷² To je nešto što se u međunarodnom pravu podrazumijeva. A samo predistorija centrifugalnog konflikta može ponuditi objašnjenje zbog čega je obaveza poštivanja suvereniteta, teritorijalnog integriteta i političke nezavisnosti države, koja se kao međunarodnopravna obaveza podrazumijeva, ipak, formulisana i kao ustavnopravna obaveza. Osporavanje ovih međudržavnih principa pluralističkoj državi nije samo prijetnja izvana već i dalje iznutra, što se u godinama nakon rata ponovo manifestovalo i potvrđivalo. Tako, osim 6. alineje Preambule, i sâm član III/2.a) Ustava BiH daje pravo entitetima da uspostave „specijalne paralelne odnose“ sa susjednim državama, ali samo u onoj mjeri u kojoj su ti odnosi u skladu sa suverenitetom i teritorijalnim integritetom Bosne i Hercegovine, što Ustavni sud BiH, prema članu VI/3.a) 1. alineja Ustava BiH, može objektivno ispitati. Takođe, i Država, prema članu III/5. Ustava BiH, može, osim svojih nadležnosti iz člana III/1, preuzeti i druge nadležnosti, ukoliko je to neophodno da se očuvaju njen suverenitet, teritorijalni integritet i međunarodnopravni subjektivitet. Ovim se zakonodavac, recimo, poslužio prilikom donošenja Zakona o državnoj graničnoj službi.¹⁷³ Prema tome, entiteti su podređeni suverenitetu i teritorijalnom integritetu Bosne i Hercegovine, a oni sami ne posjeduju državni kvalitet.¹⁷⁴ I, konačno, ustavotvorac u članu V/5.a) Ustava BiH formuliše obavezu poštivanja suvereniteta i teritorijalnog integriteta još jednom i konkretno za vojne snage u Bosni i Hercegovini, dakle, za vojske Federacije i Republike Srpske; one, dakle, takođe, treba da djeluju u skladu sa spomenutim principima.¹⁷⁵ Činjenica da zajedničke državne vojne snage imaju centralni značaj potakla je zakonodavca da 2003. godine, nakon dugotrajnih, teških i napornih pregovora, donese Zakon o odbrani BiH.¹⁷⁶